De designschoenen van Jan Jansen
Ontwerpen als kunst
De ontwikkeling van een oeuvre wordt meestal vergezeld door een tijdlijn. Dan staat alles overzichtelijk op een rijtje. Bij het indrukwekkende oeuvre van Jan Jansen blijkt dat niet te werken. Zijn eerste creaties passen bij zijn latere werk, en vice versa. Het zijn tijdloze ontwerpen.
Het zijn vooral mooie, bijzondere kunstwerken in de vorm van schoenen, voornamelijk damesschoenen. Internationaal zijn er vele exposities geweest van de schoenontwerpen van Jan Jansen: in het stedelijk museum in Amsterdam (1966), 6 exposities in Japan en ook in Duitsland, Italië, Canada en de USA, in New York. Zijn werk wordt beschouwd als Toegepaste kunst in optima forma.
De vrouwen die de schoenen van Jan Jansen dragen hebben oog voor kwaliteit, stijl en de wens om zich te profileren, geïnspireerd door de brutaliteit of juist de fijnheid, de stille stijl van het betreffende model.
Op 6 mei 1941 wordt Jan Jansen geboren in Nijmegen. Hij zou in een schoenendoos geboren zijn. Daar is jammer genoeg geen foto van. Zijn vader was vertegenwoordiger van Nimco, een kinderschoenenfabriek in Nijmegen. Jan wist al vroeg dat hij schoenontwerper wilde worden. Op achttienjarige leeftijd ontmoette hij zijn vrouw, Tonny, die destijds blauw suède pumps droeg van een Belgische schoenfabriek.
Na zijn stage in Rome in 1963 begon Jan Jansen met zijn eigen atelier. Paul Huf, de fotograaf, wilde graag een keer komen kijken. Hij zocht mensen voor zijn reclameserie “Vakmanschap is meesterschap” van Grolsch. Huf was meteen enthousiast en hij nam contact op met de kranten.
Dit leidde ertoe dat Jan Jansen op 25 april 1964 verscheen in een paginagroot artikel in de Telegraaf, geschreven door Erna van den Berg. Andere kranten volgden al snel. Zo begon het verhaal van Jan Jansen, Amsterdam Shoe Design.
Jan: "Als ik een idee voor een ontwerp krijg, zie ik het haarscherp voor mij. Het idee en de inspiratie worden mij aangereikt uit de kosmos. Opeens is er een nieuwe schoen. Zo even nog in de tram. Ik zeg tegen Tonny: "Ik heb iets. Ik weet nu wat ik maandag ga maken." Als het ontwerp zich aandient, dan lijkt het alsof ik voor een kort moment van de wereld ben. Tonny is mijn klankbord en inspiratie. Zij krijgt alles als eerste te zien. Zij is de styliste en zij geeft de finishing touch aan mijn werk."
Het wonder van de Woody 1969
Herboren als de Clog, walk on willow wood
In de jaren 60 begon de houten klomp als een souvenir voor toeristen. In 1969 was de klomp te koop in een etalage in de Kalverstraat naast de kaas en windmolentjes. Er werden slechts drie paar verkocht. Pas toen Sofie Van Kleef, voormalig fotomodel en kledingontwerpster, de klomp droeg tijdens haar modeshow, werd de Woody populair. Daar werd de Woody gefotografeerd en was daarna niet meer aan te slepen. Het succesverhaal van de Woody was geboren
De Woodies worden nu als Clogs op de website van Jan Jansen aangeboden. Ze doen het heel goed. De Clog, vervaardigd uit wilgenhout en nubuckleer, is hier verrassend gedecoreerd met een mooi vrouwenbeen met rode pumps.
Het geniale leertje dat de hak ter versiering deels bedekt, maakt van de clog een krachtige compositie. Het is een harmonieus model in materiaal, vorm en kleur – een echt kunstwerk.
Twee modellen met een zweefhak
LOVE 1989
In 1989 creëerde Jan Jansen het eerste model met de zweefhak, genaamd LOVE. De zweefhak, een iconisch ontwerp van Jan Jansen, is gemaakt van geitenleer, metallic leer en ABS-kunststof. ABS is een licht, maar hard, slagvast polymeer. De balans is erg goed, waardoor zelfs mensen die normaal gesproken niet op hakken kunnen lopen, moeiteloos op deze schoenen met unieke hak kunnen lopen.
FLOATING WEST BLACK 2024
Deze zeer originele laars met zijn virtuele hak brengt ons meteen naar het heden. Het is een halfhoge laars met een comfortabele pasvorm die een veerkrachtige tred garandeert. De tijden waarin kalveren door de Kalverstraat in Amsterdam werden geleid, liggen achter ons, maar deze moderne laars belichaamt nog steeds het goede van het buitenleven. Het roept beelden op van het prachtige vee dat door toegewijde veehouders wordt verplaatst, waar ook ter wereld.
Deze uitnodigende boots willen steeds verder. Stap voor stap verkleinen zij de afstand tot hun doel met ongekende energie en oog voor avontuur. Door de riempjes en de studs te verwijderen, krijgt deze laars een meer ingetogen, klassieke look.
Een klant had aan haar podoloog gevraagd hoe het kon dat zij op de zweefhak heel goed kon lopen, maar niet op een gewone hoge hak. Jan lichtte toe dat de zweefhak, of 'floating wedge', de balans betreft tussen hiel en loopvlak, die na veel experimenteren werd gevonden. Sommige mensen beweren dat je achterover valt, maar dat is niet zo. Sterker nog: de zweefhak bevalt zo goed, dat velen een tweede paar kopen.
De Bamboo shoe 2006
Kleurrijk leer in combinatie met de warme houttinten van rotan is alleen nog als ansichtkaart te koop bij Art Unlimited, maar we horen het gezang en geroep van tropische vogels. We zien grote groene bladeren, rijpe vruchten en verderop een zonnig strand. Deze sandaal werd getoond op de “Semaine du cuir” beurs in Parijs in 1973. Er was ook veel belangstelling voor de stand van Jan Jansen – ontworpen door Swip Stolk – die geïnspireerd was op de rosse buurt van Amsterdam. In de “Daily”-rubriek van de New York News stond: “Jan Jansen star of the French leather fair”.
In de rotan schoen, de Bamboo shoe, was veel tijd en moeite gaan zitten en hoewel het nooit een commercieel succes werd, was het promotioneel wel een groot succes. Tot jaren later werd Jan Jansen als hij in het buitenland mensen ontmoette, herkend als “the guy from the bamboo-shoe”.
Er zijn er slechts enkele van gemaakt in de fabriek van Gucci. Deze werden verkocht in de Jan Jansen winkel op het Rokin en in de Bijenkorf. Charles Jourdan van het gelijknamige Franse schoenenmerk zei: “Dit is niet commercieel, maar als je dit kunt ontwerpen, kun je ook wel iets eenvoudigers bedenken.” Jan Jansen kreeg zo zijn eerste freelance opdracht om zonder zijn naam voor het merk Charles Jourdan te ontwerpen.
Kissing the Pope's toe 2009
Dit is een prachtige, muzikale schoen die geen enkele relatie heeft tot de tijd. Deze schoen bestaat en had er, lijkt het, eerder kunnen zijn. Echter, het vakkundig ontsluiten van dit verheven renaissance-ontwerp uit de daarvoor beschikbare materie van moeder aarde, leidde ertoe dat deze schoen uitsluitend door Jan Jansen kon worden gecreëerd in ons tijdvak.
Het is een waardig paleiselijk model in Vaticaanrood. 'Stradivaristisch'. De vrouw die in deze schitterende schoenen verschijnt, brengt muziek in de harten van velen. Eén van de klanten van Jan Jansen, een vrouw die in Wenen woont, ging op een paar "Kissing the Pope's toe" naar de opera. Een man die op de trap achter haar liep, vond de hartjes in de zool van deze creatie erg uitnodigend en vroeg: "Darf ich ihre Füße küssen?", ofwel "Mag ik uw voeten kussen?" Romantiek in de Weense opera.
X-Ray UN 2018
Twee topontwerpers bundelen hun krachten
Een visionair prototype van Jan Jansen ontmoet de 3D visie van Rem D. Koolhaas en de X-Ray UN 2018 is een feit. De flagshipstore van het internationale schoenmerk United Nude (UN), opgericht door Rem D. Koolhaas, is gevestigd in Amsterdam.
In het ontwerp van de X-Ray UN 2018 worden innovatie en kunst gecombineerd. Het lange proces van idee, van fantasie tot werkelijkheid, is succesvol doorlopen. De Duits-Nederlandse natuurkundige onderzoeker Wilhelm Röntgen, die in 1901 de Nobelprijs ontving voor zijn ontdekking van de röntgenstraling, diende ruim een eeuw later als inspiratiebron voor beide ontwerpers.
In actie maakt dit vibrerende schoenmodel golfbewegingen door zijn gespijlde zool en de lijnvormen van de bandjes van het bovenleer. De vrouw die op deze X-Ray-schoen loopt of beweegt, ontwikkelt haar eigen natuurlijke frequentie, haar eigen stralende stijlsignatuur. Zij ziet veel. Zij opent deuren. Zij tovert. Gerucht: voor haar wijken muren als gordijnen. De X-Ray is een zeldzaam ontwerp: een collector's item vanaf dag één.
Pump my Eggs 2024
Kruisbestuiving tussen twee geweldige kunstenaars
Beide zeer getalenteerde kunstenaars putten uit hun arsenaal aan mogelijkheden en maken samen een design pump van het hoogste niveau. Jan Jansen heeft, geïnspireerd door de schilderijen van de spiegeleieren van Tjalf Sparnaay, deze gouden pump vervaardigd. Tjalf Sparnaay heeft met de vaste hand op elke schoen twee spiegeleitjes geschilderd. Het resultaat is een meesterwerk van twee meesters.
De pumps en de spiegeleieren vormen hier een levend geheel. Deze schoenen kijken je aan met hun unieke persoonlijkheid. De neuzen van deze pumps hebben de nieuwsgierige vorm van de snuit van een gaviaal, een krokodil met een lange, smalle kop. De dame die deze pumps draagt, bewondert de natuur.
Dit prachtige paar is te bewonderen in een speciale museumvitrine tijdens de megarealistische schilderijenexpositie van Tjalf Sparnaay in Museum JAN te Amstelveen. Deze betoverende realistische expositie duurt nog tot 16 juni 2024.
Jan Jansen is een van de weinige internationale ontwerpers die al zijn leesten zelf maakt. Zijn schoencreaties zijn voor vele ontwerpers een inspiratiebron. In 2005 kreeg Jan Jansen de eer om gasthoogleraar te zijn aan de prestigieuze Japanse modeacademie Bunka Gakuen in Tokyo. Gedurende zijn carrière heeft hij talloze mensen ontmoet die hem de 'gouden succesformule' beloofden, maar uiteindelijk bleek dit altijd op niets uit te lopen.
Toen de coronapandemie kwam, rond zijn 80e verjaardag, overwoog Jan Jansen om te stoppen. Hij was net begonnen met het schrijven van zijn memoires, getiteld 'Werken: de memoires van Jan Jansen 2021'. Op dat moment meldde de Hooijer Groep – merkhouder, importeur en distributeur van diverse schoenmerken voor de Benelux en de gehele Europese Unie – zich als een potentiële geïnteresseerde partij in het werk van Jan Jansen.
De overredingskracht van bemiddelaar Jos-Jan Greve, van de gelijknamige schoenfabriek, was er voor nodig om Jan en Tonny toch kennis te laten maken met Hilko en Kristel Hooijer. Met zijn vieren bleken zij helemaal op één lijn te zitten, waardoor de merknaam Jan Jansen door de Hooijer Groep kon worden overgenomen, samen met de antiquarische schoenencollectie vanaf 1961 van circa 4000 modellen. Tot grote tevredenheid van beide partijen.
Je kunt je afvragen wat er gebeurd zou zijn, wanneer deze ontmoeting 40 jaar eerder had plaatsgevonden. Dit is een vraag die Jan Jansen niet bezighoudt. Belangrijker is dat hij, als de schepper van inspirerende kunstwerken die lekker lopen, gewoon online doorgaat.
